آثار تاریخی شهرستان نجف آباد

آثار تاريخي شهرستان نجف آباد عمدتا منحصر به ساختمانهايي از دوره قاجاريه مي باشد .
با اين وجود از آثار زير که بعضي متاسفانه حتي از بين رفته اند يا در حال نابودي ميباشند ميتوان نام برد:

مزرعه بلمچه : اين مزرعه قديميترين واحد کشاورزي شهر بوده که اکنون به صورت نيمه بايري در آمده است و ته چينه هايي با مقداري درخت وقناتي تنک آب که از دامنه کوههاي شمالي سرچشمه گرفته ازآن باقي مانده است

حمام کهنه : اين حمام متعلق به عصر صفويه بوده است و در سالهاي اخير بکلي ويران و به جاي آن حمام نيمه تمامي بنا گرديده است .

حصار قديمي شهر نجف آباد : که از اقدامات مهُم شيخ بهايي محسوب ميگردد . واکنون از آن اثري نيست

قنات نجف آباد : به طول 54 کيلومتر که آنرا نيز از کارهاي شيخ بهايي محسوب ميدارند.

قنات کهريز يا « سندل گبر  : که سابقه آنرا به پيش از بناي نجف آباد مي رسانند .

کاروانسراي حسنيجه : اين کاروانسرا در کنار روستاي حسنيجه به ابعاد 30/50×30/58 بنا گرديده است که امروزه به حالت نيمه ويرانه در آمده و به صورت آغل احشام بخود گرفته است .

کبوترخانه هاي نجف آباد: آنچه امروز از آنهمه کبوترخانه باقيمانده، هنوز هم يادآور بخشي از فرهنگ کبوترداري و کبوترخانه سازي در نجف آباد است. هفت تا کبوترخانه در يکسوي و دو کبوترخانه هم در ميان شهر نجف آباد، بازمانده بيش از 50 کبوترخانه اين شهر است اما آنچه باعث نگراني اهالي شهر است، تخريب بخشي از اين بازمانده هاست. از ميان کبوترخانه ها، دو کبوترخانه در ميان شهر از شهرت و ويژه گيهاي خاصي برخوردارند.

اين دو بنا به نام کبوترخانه هاي دوقلو صفا در فهرست ميراث ملي به ثبت رسيده اند.

فرد ريچاردز، جهانگرد و پژوهشگر انگليسي درباره کبوترخانه هاي استان اصفهان چنين ميگويد: «يکي از برجستهترين و شگفتانگيزترين چيزها، در حول و حوش اصفهان برجهاي گرد و بلندي است که قسمت فوقاني آنها داراي طرحهاي زيبا و دلانگيزي است. اينها شبيه برجهاي گرد قصرهاي قرون وسطي انگلستان هستند؛ با اين تفاوت که در بالاي آنها اغلب دو يا سه برج يا مناره مشابه ديده ميشود که به ترتيب هريک از ديگري کوچکتر ميشود و اندازه مرتفعترين آنها به شصت يا هفتاد پا ميرسد.

مادام ديولافوا که به همراهي شوهرش مارسل در زمان سلطنت ناصراليدن شاه از نواحي مختلف ايران ديدن کرده است درباره علت ايجاد کبوترخانه مينويسد: "طريقه ديگري هم براي فراهم کردن کود هست. مالکين در اطراف شهر اصفهان در دهکدهها برجهاي بزرگ و متعددي براي کبوتران صحرايي ساختهاند. کبوتر بهقدري در اصفهان و شهرهاي اطراف آن زياد است که شخص تازه وارد تصور ميکند که تمام اهالي از گوشت کبوتر تغذيه ميکنند، ولي اينطور نيست. اين حيوان دعوت شده است که اجتماعي تشکيل دهد و بيشتر در برج بماند و فضولاتي در آن بريزد و فضله کبوتر چون با خاک خرابه ها مخلوط شود براي پرورش خربزه و هندوانه معروف اصفهان مناسب است." آنگونه که از نوشته ها معلوم است در هنگام مسافرت ژان شاردن، جواهر فروش و سياح فرانسوي به ايران که در سال 1673 ميلادي انجام گرفت، حدود سه هزار کبوترخانه در خارج از شهر اصفهان بوده که در بعضي از آنها چهارده هزار کبوتر لانه کرده بودند. ايزدي درباره کبوترخانههاي نجفآباد ميگويد: روزگاری نجف آباد پر از کبوترخانه بود. در اين شهر کوچه اي بود که با 11 کبوترخانه به کوچه کفتري مشهور بود. البته امروز حتي يکي از کبوترخانه هاي اين کوچه باقي نمانده است. دو تا کبوترخانه هم در فلکه آزادي درست وسط شهر بود که به برجهاي کلهپزي شهرت داشتند و بسيار معروف بودند.

قلعه سنگي علويجه : اين قلعه در دامنه گردنه اي به ارتفاع 1900 متر بنا شده است ، با ابعادي که برابر 42/5 ×44/5  متر مي باشد . ورودي اين قلعه در قسمت جنوبي قرار دارد . با سردري که دهانه طاق 90/4 متر و دو جرز بزرگ آن به قطر 195 سانتيمتر و عمق 210 سانتيمتر مي باشد . در سه سوي قلعه ايوانهاواطاقهاي مختلفي است که به وسيله سالنهايي به ديواره خارجي قلعه به قطر 90 سانتي متر ارتباط دارند .به علت اينکه طاقها نسبت به دهانه ها کشيده مي باشد و ملاطهاي از گچ و رس هستند و ترک برداشته و ريزش برف در افزايش ترکها موثر بوده ، خرابيهايي ببار آورده است .

مسجد جامع دهق : اين مسجد در حدود 800 متر مساحت دارد که بنايش را به عهد سلجوقيان نسبت ميدهند. مسجد جامع جوزدان : در ضلع جنوب غربي مسجد ، در يکي از اتاقها قبور تني چند واقع شده از جمله : قبر شيخ صفي الدين شيخ ملکشاه متوفي هشتم الجمادي الثاني 1101 ه . ق که متاسفانه اين بناي تاريخي نيز مورد تخريب قرار گرفته است.
برجهاي هفتگانه جوي خارون : ارگ شيخ بهايي » اين برجها جزء آثار نادر کشور ميباشد و همانند اين برجها را تنها در شهر تبريز ميتوان ديد و اين به علت تعداد برجهاي آن مِباشد – خوشبختانه اين اثر با همت شهرداري و تني چند از ميراث دوستان شهرمان مورد عنايت قرار گرفته است و طرحهاي جالبي براي احياء اين برجها در دست اجرا مي باشد .
برجهاي صفا : که اين برجها نيز به نوبه خود اثري نادر و زيبا مي باشند ، از اين لحاظ که شکل ظاهري اين برج به شکل مکعب ميباشد در حالي که اکثر برجهاي موجود در شهرهاي ديگر حالت گرد مانند دارند .« اميد است اين اثر نيز با همت صاحبان آن و ديگر دست اندر کاران مورد لطف قرار گيرد.» نام ديگر اين برجهاي دوقلو برج آق غلامعلي نيز مي باشد.
قلعه قمشلو : اين ابنيه از معماري زيبا که منسوب است به زمان زردشتيان وعهد قارجايان برخوردار ميباشد
باغ حاجي آباد : اين باغ نيز به عهد زردشتيان و دوره قاجاريان منسوب است .

گذشته از ابنيه تاريخي مذکور ، زيارتگاههاي گوناگوني در اين ناحيه قرار دارد . از آن جمله :

الف – امامزاده احمد بن حنيفه در شهر تيران .
ب – امامزاده ساره مريم معروف به چهل دختران ، واقع در جوزدان
پ - امامزاده فاطميه در روستاي محمديه کرون
ت - امامزاده واقع در چشمه احمد رضا که به همين نام شهرت دارد .
ث – امامزاده اي در ارتفاعات جنوب غربي علويجه بنام شمس الدين محمد.
ج – امامزاده سراء الدين معروف به « بابا لنگر » در کوهپايه هاي شمالي روستاي عسگران وبقعه پير محمد در اراضي نزديک امامزاده جوزدان که تاريخ آن متعلُق به سال 985 ه . ق ميباشد .
چ - امامزاده عبدالله در نهضت آباد « شاهدان »
ح - قدمگاه که بناي اوليه آن به زمان بنيان نجف آباد باز ميگردد ، در سال 1302 قسمتي از آن توسط معارف و اوقاف اصفهان به مدرسه اختصاص داده شد و در سال 1312 به کلي ويران و در تعريض فلکه و خيابان از بين رفت
نويسنده « سفري به دربار سلطان صاحبقران » مينويسد : (( ... به حياط يک محوطه زيارتگاه مانند رفتيم که جلوي در ورودي بزرگ آن زنجيرهايي آويخته بودند که نشان ميداد که آنجا ، بست و محل تحصن است ... مارا در برابر سنگ گرانيت صيقلي شده اي بردند که جاي پايي روي آن ديده مي شد و خطوطي هم به زبان فارسي در آن حک شده بود، اين محل « قدمگاه » ناميده مي شد و جاي پاي روي سنگ را متعلق به يکي از شخصيتهاي مقدس مي دانستند)) .

__________________